موسوی بجنوردی؛ از ردای فقاهت تا کرسی دانشگاه

آفتاب زاگرس، حضرت آیت‌الله سیدمحمد موسوی بجنوردی رضوان‌الله علیه چشم از جهان فروبست، نبودِ این عالم عامل و علامه با فضیلت، فقدانی بزرگ برای ساحت حوزه، دانشگاه، اندیشه‌ورزی و اخلاق در کشور است.
این دانشمند فرهیخته از شخصیت‌های بزرگ علمی و دینی کشور در قرن معاصر بوده که علاوه بر برخورداری از سبک خاصی از معارف اسلامی و اندیشه‌ورزی در حوزه‌های مختلف فقهی، شاگردان پرشماری را تربیت کرده و خدمات گرانقدری را برای اسلام و انقلاب ارائه داده است.
آیت‌الله بجنوردی سه دهه ابتدایی عمر خویش را در نجف و به‌ویژه حوزه علمیه نجف سپری کرد و دروس مختلف دینی و فقهی را زیر نظر بزرگان حوزه آموخت؛ حضور امام خمینی(ره) در دوران تبعید در نجف، فرصتی برای نزدیکی و آشنایی با ایشان را برای او فراهم آورد. فرصتی که سبب شد تا بجنوردی جوان علاوه بر حضور در جلسات درس امام، به یکی از همراهان و یاران همیشگی او در مسیر مبارزه و انقلاب اسلامی تبدیل شود. روندی که در پیش از انقلاب تا همنشینی با امام خمینی در نوفل‌لوشاتوی فرانسه ادامه پیدا کرد.
آیت الله بجنوری پس از پیروزی انقلاب در صدد ایجاد ساختارهای مدون و نهادهای حقوقی و قانونی برای کشور انقلاب‌زده برآمد و از این رو با پیشنهاد رهبر فقید انقلاب، مامور شد که تاسیس شورای عالی قضایی -که تا زمان اصلاح قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ کارکرد فعلی دستگاه قضا را بر عهده داشت- را پی‌گیری کرد و خدمات شایانی را در عرصه قانون و قضا در دهه اول انقلاب برجای گذاشت.
یکی از ویژگی‌های شاخص آیت‌الله بجنوردی چندبعدی بودن شخصیت او، روزآمدی و رویکرد تعاملی بود. او که چند دهه در نجف با بزرگان دینی نشست و برخاست داشت، مدتی را نیز در کشور فرانسه با علوم روز دنیا و پیشرفت‌های علمی جهان غرب آشنا شد و از او شخصیتی دووجهی ساخت که عمری را هم با ردای استادی حوزه علمیه و هم‌ کسوت استادی دانشگاه سپری کرد.
مدتی عهده‌دار مسئولیت‌های اجرایی و قضایی بود و از این رو تجارب متنوعش در طول چند دهه از او شخصیتی آگاه، روشن، پویا و متناسب با شرایط روز ایجاد کرده بود؛ شاید از این رو بود که پس از بروز برخی انحرافات و کژروی ها در مسیر انقلاب از فعالیت‌های اجرایی فاصله گرفت و در عرصه علم و دانشگاه کنش‌گری کرد.
آیت الله بجنوردی در دوران درخشان و پربرکت زندگی‌اش، در زمره اولین فقهایی بود که در باب احقاق حقوق زنان تلاش‌های موثر و راه‌گشایی را به کار برد. ایشان مواضع موجود در تاریخ اسلام درباره حقوق زنان را جزو اصول دین نمی‌دانست و معتقد بودند باید اقدامات جدی برای رفع تبعیض علیه زنان انجام داد و این تغییرات ضدیتی با اسلام ندارد. آیت.الله موسوی بجنوردی همچنین نظرات بدیع و مقالات راه‌گشایی در موضوعات جدید و قابل بحث همچون حقوق شهروندی، کودک‌آزاری، شبیه‌سازی انسان، ارث زن از شوهر، درمان ناباروری و موضوعاتی از این دست دارد و از این باب نیز با فقهای سنتی تفاوت معناداری دارد.
آیت‌الله موسوی بجنوری همچون بسیاری از بزرگان وپیش‌کسوتان انقلاب اسلامی به دلیل رویکرد اصلاحی وتلاش برای جلوگیری از ایجاد خبط و خطا در آرمان‌های انقلاب و انتقاد از رواج رویه‌های دور از عقلانیت در اداره کشور با بی‌مهری بسیار مواجه شد که این وضعیت در نحوه انعکاس رسانه‌ای درگذشت او نمایان است.