آمار پیش ثبت نام و «حلوا حلوا گفتنِ» معروف

آفتاب زاگرس؛ولی الله شجاعپوریان نوشت -پیشثبتنام انتخابات مجلس دوازدهم به پایان رسید و بر اساس روال همیشگی آماری از ثبتنام چشمگیر متقاضیان مجلس نیز ارائه خواهد شد و هنوز پیش از بررسی نواقص مدارک ثبتنامکنندگان با ذوقزدهگی اعلام شد که آمار نامزدهای این انتخابات رشد هفت درصدی را نشان میدهد و بالمآل انتخابات امسال با مشارکت حداکثری برگزار میگردد؛ اما واقعیت آن است که مدیران و کارگزاران نظام بهتر از هر کسی دریافتهاند که کاهش مشارکت یک هشدار و آفت جدی برای کشور و نظام است؛ میزان مشارکت شاید در بسیاری از کشورهای توسعهیافته و دموکراتیک خیلی امری مهم و حیاتی نیست، اما برای نظام جمهوری اسلامی که از ابتدای پیروزی انقلاب، هویت و مشروعیت خود را مبتنی برخواست و حضور حداکثری مردم تبلیغ کرده، کاهش مشارکت عبرتهای معناداری دارد.
در انتخابات سالهای ۱۳۹۸ مجلس و ۱۴۰۰ ریاست جمهوری کمترین میزان مشارکت در انتخاباتهای مختلف پس از پیروزی انقلاب به ثبت رسید؛ آماری که در کنار برخی دیگر از شواهد و رویدادهای میدانی، تلنگری جدی برای مسئولان بوده و ضرورت تغییر در رویکردها، تصمیمگیری، تصمیمسازی، رفتار و نحوه حکمرانی را ایجاب میکرد و پیشبینی میشد به تغییر نگرش و بازنگری در نحوه حکمرانی و از جمله انتخابات اخیر بینجامد، اما برخلاف همه انتظارات و احتمالات، حاکمیت نشان داد یا به ضرورت این تغییر باور ندارد و یا بخشهای عقلایی آن در مصاف با جریان تندرو ناکام ماندهاست.چه آنکه جای هیچ تردیدی نیست اگر مردم تغییری جدی در منش و روش حاکمیت درک نکنند، فاصله ملت و حکومت عمیقتر و قهر با انتخابات و کاهش نرخ مشارکت فوریترین برآیند آن خواهد بود، به ویژه پس از حوادث و نارضایتیهای خیابانی سال ۹۶، ۹۸ و ۱۴۰۱ ضرورت چنین تغییراتی صدچندان مینمود، به طور مثال تغییر قانون انتخابات در راستای برگزاری یک انتخابات آزاد، رقابتی و با امکان حضور عملی همه جناح های سیاسی کشور گام مهمی در جهت انتقال پیام حاکمیت به مردم برای گشایش فضای سیاسی بود که با توجه به تشدید نظارت استصوابی و گسترش آن به دوران پس از انتخابات در قانون اخیر، هرگونه امید و توقع عقلانیت را کمرنگ کرد و نشان داد که پروژه خالصسازی همچنان گزینه روی میز حاکمیت در انتخابات و فضای سیاسی است.
اکنون نیز که پیشثبتنام نامزدهای انتخاباتی مجلس به پایان رسیده است، افزایش شمار متقاضیان لزوما به معنای افزایش مشارکت نیست، چرا که اگر به کمیت متقاضیان باشد، انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ هم بیشترین متقاضی و حتی بیشترین تعداد تایید صلاحیت شده را داشت، اما کمترین نرخ مشارکت در ادوار مختلف ریاست جمهوری را داشته و یا مجلس دهم از حیث مشارکت و حضور طیفهای سیاسی قابل قبول بود، اما چون مجلس از جایگاه و معنای واقعی خود فاصله گرفته بود، نه تنها رضایتمندی مردم را درپی نداشت، بلکه این ذهنیت نیز قوت گرفت که ورای هر انتخابی، تصمیمات اصلی در جای دیگری گرفته شده و مشارکت و حضور مردم هیچگونه تاثیری در رفتار و تصمیمگیری مسئولان ندارد، که این واقعیت خود آفتی دوچندان نسبت به کاهش مشارکت و از دست رفتن سرمایه اجتماعی نظام است.
یکی از نکات قابل تامل در پیشثبتنام انتخابات، اصرار رسانههای اصولگرا بر ثبتنام چهرههای شناخته شده اصلاحات و تکذیب همان چهرهها در فضای رسانهای بود، چهره های ای که برخی از انان در انتخابات مجلس پیشین نتوانستند از سد شورای نگهبان عبور کنند. رسانههای اصولگرا در ایام پیشثبتنام تلاش کردند فضایی گرم و رقابتی را دامن بزنند، اما تکذیبیههای متعدد چهرههای سیاسی جریان اصلاحات نشان داد هیچگونه اقبال و امیدی نسبت به انتخابات در جریان اصلاحطلب وجود ندارد و در فضای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این روزهای کشور که گوش شنوایی برای شنیدن نصایح و خیر خواهی ها وجود ندارد، اصلاحطلبان ترجیح داده اند نیز با ترک کنشگری موثر و فعالانه، تماشاگر پروژه خالصسازی باشند.در هر حال شخصیتها و فعالان سیاسی و احزاب اصلاحطلب تمایل داشتند بهرغم انتقادات جدی که به ساختارهای سیاسی ونحوه حکمرانی کشور دارند در صورت وجود چشمانداز مثبت برای برگزاری یک انتخابات رقابتی، خود را برای حضور در انتخابات آماده کنند که البته پیامی امیدوار کننده دریافت نکردهاند. امری که به نظر میرسد نشان دهنده این است که در واقع حاکمیت نیازی به حضور آنان احساس نکردهاست.
اما نکته مهم برای محافل و رسانههای اصولگرا این است که با ارائه آمار آنهم از «پیشثبتنام» و حتی افزایش احتمالی تایید صلاحیتها و گرفتن نتیجه «استقبال از انتخابات» همان «حلوا حلوا گفتن»ی است که با آن دهان شیرین نمیشود. تدبیری دیگر بباید.
سرمقاله